Milli Gelir Nasıl Hesaplanır?

Milli gelir üretim, dolaşım ve son kullanım olmak üzere üç aşamadan geçer. Milli geliri bu üç aşamanın herhangi birinde yakalayıp hesap etme olanağı vardır. Bu yüzden 3 farklı hesaplama yöntemi vardır. Bunlar üretim yöntemi, gelir yöntemi, harcama yöntemidir. Bu üç yöntemle de bulunan milli gelirin birbirlerine eşit olarak bulunmaları gerekir. Milli gelirin hesaplanması için gerekli istatistiki bilgiler çok defa yeterli ve kesin olmadıklarından, gerçek bir hesaplamadan çok bir tahmin söz konusudur.

• Milli Gelirin Üretim Yöntemine Göre Hesaplanması

Milli geliri üretim yöntemine göre hesaplamak için ülkede bir yıl içinde yeni olarak üretilmiş olan değerleri, yani katma değerleri toplamak gerekir. Bu hesaplama biçiminde aynı bir malın birden fazla sayılması gibi bir hata yapılabilir. Örneğin pamuğun, bir pamuk olarak, bir iplik içinde, birde dokuma içinde olmak üzere üç defa sayılması olasılığı vardır. Bunu önlemenin yolu, katma değer tanımına sıkı sıkıya sağdık kalmak, yani her üretim aşamasında ham ve yardımcı maddeleri üretim değerinden çıkarıp sadece bu katma değerleri ve amortismanları milli gelire dahil etmektir.

• Milli Gelirin Gelir Yöntemine Göre Hesaplanması

Gelir yöntemiyle milli geliri hesaplamak için, ülkede bir yıl içinde elde edilmiş olan bütün gelirleri toplamak gerekir. Bilindiği gibi, gelirler, ücret, kar, faiz ve rant olmak üzere dört guruba ayrılır. O halde milli gelir bu dört tür gelirin bir yıllık toplamı demektir. Milli gelirin bu hesaplama biçiminde aynı bir gelirin birden fazla sayılması gibi bir hata yapılabilir. Örneğin, babanın çocuğuna verdiği harçlığın, öğrenci burslarının, emekli maaşlarının milli gelire dahil edilmemeleri gerekir.

• Milli Gelirin Harcama Yöntemine Göre Hesaplanması

Harcama yöntemiyle milli geliri hesaplamak için, ülkede bir yılda yapılan bütün tüketim ve yatırım masraflarını toplamak gerekir. Bu yöntemde aynı şeyi saymak biçimde değil de bazı harcamaları gereksiz yere saymak biçiminde bir hata yapılabilir. Bunu önlemek için masraf tanımına sıkı sıkıya bağlı kalmak gerekir. Masraf, ister tüketim ister yatırım maksadıyla olsun, var olan ekonomik kaynakların fiilen kullanılması demektir. Bu nedenle, kaynak kullanılması sonucunu vermeyen harcamalar, birey bakımından masraf olsa bile toplumun bütünü bakımından böyle sayılmazlar. Bunların milli gelire dahil edilmesi gereksizdir, bir çeşit mükerrer sayma hatası olur.